32019D0708

Endurgjaldslausar úthlutanir losunarheimilda er undantekning frá þessari reglu, en slíkum heimildum er úthlutað þegar nýtt tímabil tekur við af því eldra. Þar af leiðandi er endurgjaldslausum losunarheimildum úthlutað til vel skilgreindra iðnaðargeira í þeim tilgangi að minnka líkurnar á kolefnisleka, þ.e. þegar fyrirtæki flytja framleiðslu sína til annarra landa þar sem kröfur vegna losunar á útblæstri gróðurhúsalofttegunda eru minni. Með því að koma á fót slíkum öryggisaðgerðum þá minnka líkurnar á því að hnattrænn útblástur aukist sem gerir viðskiptakerfið áhrifaríkara. Þarna skapast líka hagrænn hvati fyrir fyrirtæki til þess að reyna að sporna gegn losun gróðurhúsalofttegunda.
Nýgerðar breytingar tilskipun 2003/87 útlista reglur fyrir kerfi endurgjaldslausra losunarheimilda fyrir tímabili 2021-2030 (4. tímabil viðskiptakerfisins). Með þeim breytingum er framkvæmdastjórn ESB veitt heimild til að gefa út framselda gerð sem listar þá geira og undirgeira sem eru útsettari fyrir kolefnisleka en aðrir geirar. Þessi listi geira og undirgeira sem hafa verið greindir í áhættu fyrir kolefnisleka (héreftir nefndur lekalistinn) gildir á 4. viðskiptatímabili ETS , þ.e. 2021-2030. Þetta leiðir til hærra öryggisstigs fyrir iðnaðinn sem mun auðvelda langtíma fjárfestingar.
Þegar geiri eða undirgeiri er settur á lekalistann fær sérhver rekstraraðili í þeim geira/undirgeira úthlutað endurgjaldslausum losunarheimildum sem mun vera 100% miðað við viðmiðunarár (e. benchmark levels). Þeir geirar sem ekki eru á listanum fá 30% miðað við viðmiðunarár fram að 2026 þar sem endurgjaldslausar losunarheimildir munu detta alveg út út kerfinu árið 2030. Þetta leiðir til þess að lekalistinn mun hafa efnahagslegan ávinning þar sem endurgjaldslausar losunarheimildir geta haft mikið fjárhagslegt gildi. Þeir rekstraraðilar sem eru á lekalistanum geta því séð hag sinn í að lámarka þann kostnað.
10. gr. b í tilskipun nr. 2003/87 útlistar þau skilyrði sem ákvarða hvort geiri sé útsettur fyrir marktækri áhættu fyrir kolefnisleka. Þar kemur líka fram sú formúla sem notuð er til útreikninga á kolefnisleka en jafnan gefur ekkert rými til misræmis af hálfu framkvæmdastjórnar ESB. Þar sem nokkrir geirar voru með ósamfellur í gögnum sínum tók framkvæmdastjórninni þær ákvarðanir að næst besti valmöguleikinn myndi gilda fyrir þá rekstraraðila, þ.e. að áætla tölurnar þar sem ósamfellur eru byggða á þeim gögnum sem fyrir eru.
Lekalistinn er nauðsynlegur grundvöllur til þess að innleiða endurbætur á viðskiptakerfinu eftir 2020. Listinn mun þjóna þeim tilgangi að ákvarða endurgjaldslausar losunarheimildir sem úthlutaðar eru til iðnaðarins í þeim tilgangi að hindra kolefnisleka. Til þess að vera tilbúin við upphaf 4. tímabils í janúar 2021 verður að innleiða þessar gerðir í réttri röð (e. sequentially). Lekalistinn fyrir 2021-2030 verður að vera gefinn út áður en iðnaðurinn, í gegnum lögbært yfirvald, skilar nauðsynlegum gögnum til þess að uppfæra tæknileg viðmiðsgildi (e. technical benchmark values) og ákvarða endurgjaldslausar losunarheimildir.
Helstu breytingar:
Reynsla af viðskiptakerfinu hefur staðfest að úthlutun endurgjaldslausra losunarheimilda hefur komið í veg fyrir kolefnisleka. Framkvæmdastjórn ESB ákveður lista þeirra geira og undirgeira sem metnir hafa verið í áhættu á kolefnisleka skv. 5.mgr.10.gr. b í tilskipun 2003/87/EB.
Lekalistinn sem ákvarðaður var með ákvörðun 2014/46/EU gildir til 31. desember 2020.
Til þess að koma á fót lekalista fyrir árin 2021-2030 mat framkvæmdastjórnin hættuna á kolefnisleka í geirum og undirgeirum með því að notast við svokallað NACE-4 flokkunarstig. Kolefnislekamatið var framkvæmt í tveimur skrefum. Fyrir nákvæmt fyrsta-skrefs mat á NACE-4 stigi, er geiri dæmdur til að vera í áhættu fyrir kolefnisleka ef kolefnisleka vísirinn fer yfir 0.2 þröskuldinn sem skilgreindur er í 10. gr. b í tilskipun 2003/87/EB.
Í samræmi við 10. gr. b í tilskipuninni er kolefnislekavísir geirans reiknaður með því að margfalda magn viðskipta við þriðjaheims lönd saman við magn útblásturs innan geirans. Listinn sjálfur er svo útbúinn samkvæmt þeim reglum sem útlistaðar eru í 10. gr. tilskipunnar 2003/87/EB.
Drög að lekalista fyrir árin 2021-2030 var gefinn út þann 8. maí 2018 ásamt leiðbeiningarskjölum fyrir gæðamat og ósamfellt mat byggt á magni. Margir geirar og undirgeirar gengust undir ofangreint áhættumat af hálfu framkvæmdastjórnarinn og þær niðurstöður leiddu til þess að eftirfarandi geirar og undirgeirar komust á lekalistann (sjá 4. lið í viðauka þessarar viðbótar við tilskipun 2003/87/EB):
Saltframleiðsla (e. salt extraction), lokavinnsla textíls, framleiðsla á lyfjafræðilegum afurðum, framleiðsla á keramik heimilisvörum og skreytingum, framleiðsla á kerami salernisvörum, framleiðsla á múrsteinum, flísum og byggingarvörum í bakaðan leir, Kaolíni og Kaolínleir, Frosnar kartöflur formeðhöndlaðar eða varðveittar, þurrkaðar kartöflur í formi dufts ,mjöls, flagna, korna eða skífa (e. pellets), Þykkni úr tómatpúrru (puree and paste), Léttmjólkurduft, Mjólkurduft (e. whole milk), Casein, Laktósa og laktósasýróp, Mysa og umbreytt mysa í dufti, kornum eða á öðru föstu formi hvort sem það er þykkni eða ekki eða inniheldur viðbætt sætuefni, Bökunarger, Glerungur og glans og svipuð meðhöndlun fyrir keramik glerjun eða gler, Fljótandi ljósker og svipuð vinnsla, Glerfat og annað gler í dufti, korni eða flögum, Hamraðir (e. forged) járnhlutar fyrir ása í skiptingar, sveifarásar og sveifar osfrv.

Flestir íslenskir rekstaraðilar sem eru nú þegar á lekalista munu verða áfram á listanum, einnig Steinull hf. sem er undanskilin skv. 14. gr. laga um loftslagsmál.
Hins vegar munu fiskimjölsverksmiðjur detta út af lekalista. Þetta mun hafa áhrif á Loðnuvinnsluna á Fárskrúðsfirði en einnig fyrirtæki sem falla innan gildissviðs viðskiptakerfisins, en eru undanskilin kerfinu skv. 14. gr. loftslagslaga nr. 70/2012 (HB grandi á Akranesi, Ísfélag Vestmannaeyja í Vestmannaeyjum og á Þórshöfn).