32018R1048

Almennt: Hæfisbundin flugleiðsaga miðar að því að því að auka öryggi, afköst og skilvirkni við notkun loftrýmisins. Hæfisbundin leiðsaga byggir á kröfum um hæfni loftfara og fer sú þjónusta sem veitt er eftir þeim búnaði sem viðkomandi loftför hafa. Í þessu felst m.a. notkun gervihnattaleiðsögu. Byggja skal kröfur og verklag vegna hæfisbundinnar leiðsögu á ákvæðum sem þróuð hafa verið af ICAO og innleiðing skal vera í samræmi við Hnattræna flugleiðsöguáætlun ICAO. Kröfur hafa þegar verið settar á loftför, flugrekendur og flugliða af EASA og viðeigandi er að setja samsvarandi kröfur fyrir loftrýmið, hvað varðar flugleiðir og verklag.
Grunnur að beitingu hæfisbundinnar leiðsögu innan Evrópu var lagður með SESAR áætlun Evrópusambandsins um rannsóknir og þróun á sviði rekstrarstjórnunar flugumferðar. Áætlunin miðar að því að árið 2030 verði í Evrópusambandinu afkastamiklir innviðir á sviði rekstarstjórnunar flugumferðar sem greiði fyrir öruggri og umhverfisvænni starfsemi sem og þróun á sviði flugsamgangna. Þá kveður reglugerð (ESB) nr. 716/2014 á um notkun hæfisbundinnar leiðsögu í kringum flugvelli þar sem er mikil flugumferð, en engir flugvellir á Íslandi falla að svo komnu undir þá reglugerð.
Notkun gervihnattaleiðsögu í flugi kallar á leiðréttingarkerfi og í þessari reglugerð er mælst til þess að SBAS (leiðréttingarkerfi um gervihnött) sé notað og þá sér í lagi EGNOS kerfið. Í reglugerðinni er m.a. gert ráð fyrir að tilteknir aðflugsferlar (3D) skuli notaðir á öllum blindflugsbrautarendum og um framkvæmd á SID og STAR ferlum. Þó er gert ráð fyrir að flugleiðsöguþjónustuveitendur geti vikið frá framangreindum kröfum séu aðstæður slíkar að beiting þeirra hafi gagnstæð áhrif við þau sem ætluð eru, og skal þá uppfylla aðrar nánar tilgreindar kröfur í reglugerðinni.
Flugleiðsöguþjónustuveitendum er heimilt fram til 2030 að notast við hefðbundna flugleiðsöguþjónustu, sem ekki er hæfisbundin, að undanskildu þegar um er að ræða viðbúnað. Á meðan á þessum aðlögunartíma stendur skulu þeir sem veita flugleiðsöguþjónustu útbúa áætlun þar sem gerð er grein fyrir hvernig innleiðing á hæfisbundinni leiðsögu verður útfærð. Áætlunin skal uppfærð eftir því sem innleiðingu vindur áfram. Áætlunin skal vera í samræmi við „European ATM Master Plan and common projects“, sem kveðið er á um í 15. gr. reglugerðar (EB) nr. 550/2004.
Þá er kveðið á um að ef upp komi aðstæður þannig að ekki sé hægt að notast við hæfisbundna leiðsögu sé heimilt að notast við hefðbundna leiðsögu þar til úr vandkvæðunum hefur verið leyst.
Efnisúrdráttur: Líkt og fram er komið kveður reglugerðin á um notkun hæfisbundinnar flugleiðsöguþjónustu og eru gerðar tilteknar kröfur til þjónustunnar í viðauka við reglugerðina. Reglugerðin gildir fyrir veitendur rekstrarstjórnunar flugumferðar og flugleiðsöguþjónustu og rekstraraðila flugvalla sem eru ábyrgir fyrir því að koma á blindaðflugsferlum, instrument approach procedures, eða flugumferðarþjónustuleiðum ATS routes, í dag er það eingöngu Isavia sem er ábyrgt fyrir þessari þjónustu.
Þó er heimilt að víkja frá þeim kröfum sem reglugerðin gerir séu aðstæður þannig, m.a. með tilliti til staðhátta og drægni gervihnattaleiðsögu.
Veitendur ATM/ANS skulu leggja fram innleiðingaráætlun fyrir hæfisbundna leiðsögu eftir samráð við m.a. notendur loftrýmis og þá sem þiggja þurfa þjónustuna, innleiðingaráætlunin skal vera í samræmi við Evrópsku mynsturáætlunina og skal samþykkt af hinu lögbæra yfirvaldi (Samgöngustofu) sem skal tryggja að að innleiðingaráætlun sé í fullu samræmi við kröfur reglugerðarinnar.
Reglugerðin kemur til framkvæmda 2020, en kveðið á um frestun á gildistöku fram til 2024 að því er varðar kröfur í AUR.PBN.2005(1) og AUR.PBN.2005(4). Þá taka ákvæði um úreldingu hefðbundins leiðsögubúnaðar gildi 2030.
Umsögn, helstu breytingar, mat á umfangi, og áhrif hér á landi: Isavia hefur unnið að innleiðingu hæfisbundinnar leiðsögu á undanförnum árum, bæði með birtingu PBN blindaðflugsferla að all flestum brautarendum millilandaflugvallanna fjögurra og eins eru í boði PBN aðflugsferlar að fjölda flugbrauta innanlandsflugvalla/lendingarstaða.
Í reglugerðinni munu verða lagðar línur um framhaldið og í því skyni að hefja vinnu að PBN innleiðingu hefur SGS, með ílagi frá Isavia og íslenskum flugrekendum, sett fram sk. PBN-stefnu en ICAO hefur hvatt ríkin til að setja fram PBN-áætlun sem á að vera í samræmi við Hnattræna leiðsöguáætlun ICAO. Stefna þessi var kynnt fyrir ráðuneytinu í vor og á hún að vera grunnur að PBN áætlun Íslands sem er í grófum dráttum samhljóma reglugerðinni sem hér um ræðir.
Ljóst er að takmörkuð drægni EGNOS í því loftrými sem Ísland sinnir mun hafa áhrif á mögulega notkun SBAS en að svo stöddu mun SGS eingöngu samþykkja notkun EGNOS austan við 19 gráður vestur sem þýðir að eingöngu er hægt að svo stöddu að nýta SBAS, Satelitte-based Augmentation System, leiðréttingu á því svæði, til dæmis á Akureyri, Húsavík, í Hornafirði og á Egilsstöðum. Íslenska ríkið þarf að taka ákvörðun um hvað skuli gera í því að hafa áhrif á aukna drægni EGNOS til að kerfið nýtist fyrir allt Ísland.
Lagastoð fyrir innleiðingu gerðar: Gerðina er rétt að innleiða með stoð í 57. gr. a, sbr. 145. gr. laga um loftferðir nr. 60/1998. Innleiðing færi fram með setningu reglugerðar þar sem gerðin verður innleidd með tilvísunaraðferð undir heitinu reglugerð um hæfisbundna leiðsögu.
Mat eða tilgreining á kostnaði hins opinbera, sveitarfélaga og atvinnulífs: Isavia þarf að leggja mat á kostnað. Hefur Samgöngustofa óskað eftir umsögn Isavia og mun Samgöngustofa koma henni á framfæri við ráðuneytið um leið og hún berst.
Skörun við starfssvið annarra ráðuneyta: Að einhverju marki er sennilegt að skörun eigi sér stað við Utanríkisráðuneytið. Við innleiðingu ákveðinna gerða Evrópusambandsins sem lúta að framkvæmd og nýtingu evrópskra gervihnattaleiðsögukerfa í EES samninginn hefur gildistöku verið frestað að því er varðar Ísland (sjá t.d. Ákvörðun sameiginlegu EES nefndarinnar nr. 247/2014). Ekki er að fullu ljóst hvort þátttaka Íslands að Geimferðastofnun Evrópu hafi úrslitaáhrif á það hvort gervihnattaleiðsaga nýtist við flugleiðsögu á öllu landinu, vegna dreifingarsvæðis EGNOS, en hugsanlegt er að það hafi einhver áhrif.